Giovanni Bellini - wenecka szkoła kolorystyczna
Większości z nas epoka renesansu kojarzy się z trójką najbardziej znanych autorów: Leonardo da Vinci, Michał Anioł oraz Rafael Santi. Natomiast trzeba pamiętać, że ten okres to prawdziwy rozkwit sztuki, malarstwa, rzeźbiarstwa w związku czym pojawiało się wielu autorów, których dzieła może nieco zapomniane, nieco niedoceniane w rzeczywistości powinny pojawiać się dużo szerzej w ludzkiej świadomości. Wśród tych twórców wymienić można postać Giovanniego Belliniego, którego historię oraz najważniejsze dzieła chcielibyśmy przedstawić.
Bellini urodził się około 1430 roku, pochodził z rodziny malarskiej, był synem Jacopa Belliniego, który jako jeden z pierwszych we Włoszech malował techniką olejową na płótnie. Można więc powiedzieć, że zarówno Giovanni jak i jego brat Gentile byli niejako skazani na malarstwo i oboje faktycznie zostali malarzami. Najbardziej w historii zapisał się jednak Giovanni, posługujący się również pseudonimem Giambellino. Giovanni swoje umiejętności kształtował pod okiem ojca oraz swojego szwagra. To Giambellino uważany jest za twórcę weneckiej szkoły kolorystycznej, pod jego okiem kształcili się liczni malarze weneccy tego okresu jak Palma il Vecchio, a także Tycjan czy Giorgione. Poszczególne dzieła przygotowywane przez Belliniego charakteryzują się przede wszystkim wyjątkowym kolorytem. Uznawany jest za doskonałego specjalistę w zakresie kreowania barwy i światła. Doskonała znajomość perspektywy pozwalała mu na przygotowywanie dzieł malowanych na tle krajobrazu, także efektem wyraźnie zaznaczonego światła słonecznego. Najwięcej przygotowywanych przez niego obrazów na płótnie nawiązywało do scen religijnych. Licznie przygotowywał Madonny do domów prywatnych, realizował portrety dożów weneckich. Wśród jego dzieł znajdują się dość licznie między innymi wielkie obrazy ołtarzowe. Uznaje się go za twórcę typu Madonny tronującej obraz, która wykorzystuje renesansową symetrię. Liczne dzieła Madonny z dzieciątkiem przygotowywane przez Giambellino były naśladowane również przez innych malarzy. W mniejszym stopniu wśród jego dzieł znaleźć możemy obrazy o tematyce świeckiej, w tym takie nawiązujące do scen mitologicznych. Giambellino zmarł w roku 1516, powszechnie uważany za najwybitniejszego twórcę z rodziny Bellinich, którego najważniejsze obrazy do dziś cieszą się sławą.
Najważniejsze dzieła Belliniego
Bellini ma na swoim koncie wiele świetnych, znanych dzieł. Tak jak zostało wyżej wskazane, wśród tych cieszących się wielką estymą znajdują się między innymi liczne dzieła przedstawiające Madonny z dzieciątkiem. Miłośnicy jego twórczości mogą sięgnąć po liczne reprodukcje obrazów, które dostępne są na rynku i przedstawiają najważniejsze obrazy na płótnie autorstwa Giambellinego. Warto więc z tymi najważniejszymi dziełami wybitnego malarza bliżej się zapoznać.
Święta Alegoria
Niewątpliwie Święta alegoria to jedno z rozpoznawalnych dzieł Bellingiego, które powstało pod koniec wieku XV, gdy możemy już mówić o jego dojrzałości artystycznej. To okres, w którym poszczególne obrazy mają w sobie wiele mistycyzmu, pojawia się wpływ odrodzonej myśli filozoficznej. Dzieło niewątpliwie należy do tych, które budzą zainteresowanie ze względu na brak informacji o temacie obrazu i jego oryginalnym tytule. W związku z tym badacze tworzą hipotezy dotyczące tego dzieła. Niekiedy pojawiają się informację, że inspiracją dla obrazu był poemat Pielgrzymka dusz, inni uważają, że tematem obrazu jest święta rozmowa, niektórzy że jest to alegoria miłosierdzia i sprawiedliwości, dla niektórych to obraz raju. Można więc mówić o różnych drogach interpretacji tego obrazu, co pozwala do dowolnie odczytywać. Dzieło w oryginalnym rozmiarze 73x119 cm, malowane było olejem na desce. Obecnie dostępne w formie reprodukcji, którą można otrzymać na drewnie, szkle czy płótnie w różnych rozmiarach. Obraz podzielony jest na dwie wyraźne części, na dole w ramach umieszczonej tam marmurowej posadzki zaprezentowanych jest kilka postaci, druga górna cześć obrazu wyraźnie oddzielona balustradą to pejzaż, na którym pojawiają się mitologiczne postacie, jezioro i odbicie gór.
Uczta Bogów
Kolejne popularne dzieło przygotowane przez Belliniego to niewątpliwie obraz Uczta bogów, który jest jego ostatnim dziełem. Obraz był malowany dla Izabelli d'Este zwanej pierwszą damą renesansu i jak podają badacze jego historia rozpoczęła się już w 1509 roku, mimo że ostatecznie dzieło olejowe na płótnie w rozmiarze 170x188 cm powstało dopiero w 1514 roku i jest wspólnym dziełem Giambollino oraz Tycjana. Charakterystyczne jest to, że obraz nie został ukończony przez Belliniego i jak podają badacze w sumie znajdują się na nim trzy warstwy farby. Dzieło przedstawia scenę mitologicznego święta Fasti zaczerpniętego od Owidiusza, jednak Bellini uzupełnia to dzieło o postacie jemu współczesne, które pojawiają się na obrazie "na zamówienie". Obecnie badacze zgodnie uznają, że pierwsza oryginalna warstwa malarska jest dziełem Belliniego, kolejna Dossa Dossiego a trzecia kończąca obraz pochodzi od Tycjana. Dodatkowo zakłada się, że mimo zachowania podstawowej koncepcji Belliniego, Tycjan wprowadził szereg zmian również odnoszącą się do postaci zachowując zaś wyrazisty styl i mocne barwy. Uczta bogów to dzieło, które kończy okres weneckiego renesansu i koncentruje znamiona stylu cinquecenta.
Zabójstwo św. Piotra męczennika
Kolejnym obrazem o tematyce religijnej jest przygotowany przez Belliniego obraz zabójstwo św. Piotra męczennika. To niewątpliwie kolejny przykład dużych umiejętności włoskiego twórcy, którym tym dziełem pokazał, że jest otwarty na nowe pomysły i tendencje. Mimo, że sam był nauczycielem wielu świetnych twórców jak Girorgione czy Tycjan to starał się również śledzić ich pracę i czerpać z ich umiejętności. Między innymi pod wpływem Tycjana powstało jedno z ostatnich dzieł Belliniego a więc omawiany oraz Zabójstwo św. Piotra męczennika. Po serii statycznych dzieł w tym obrazie widać zdecydowanie więcej dynamiki, pojawiają się elementy narracyjne. Przy zachowaniu cenionej przez Belliniego mocnej kolorystyce wyraźnie pojawiają sie nowe tendencje i formy, które wcześniej temu autorowi nie były znane. Reprodukcja obrazu dostępna jest oczywiście w różnych wersjach jeśli chodzi o rozmiar. Natomiast znajdujący się w Neapolu oryginał obrazu to olej na desce w rozmiarze 67 na 100 cm
Błogosławieństwo Chrystusa
Wśród religijnych dzieł autora na uwadzę zasługuje również Błogosławieństwo Chrystusa, które należy potraktować jako jedno z dojrzałych dzieł autora, które powstało w 1500 z wykorzystaniem farb olejowy w końcowej fazie malarstwa Belliniego. Dzieło centralnie przedstawia postać Chrystusa Zmartwychwstałego, który prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma czerwoną laskę. Rany na ciele są delikatnie widoczne, co świadczy o tym, że Jezus Zmartwychwstał, rzucane cienie również mają o tym świadczyć. Delikatnie wyglądający zza Jezusa krajobraz nie pokazuje zbyt wiele, jednak to co tam możemy zobaczyć to elementy, które są znanymi symbolami zmartwychwstania. Uschłe drzewo, samotny ptak po lewej stronie to symbol Starego Przymierza, z którego narodzi się nowe. Para królików to symbol odradzającego się życia, regeneracji, zaś znajdująca się w dali dzwonnica pokazuje, że zbawienie znaleźć można w Chrystusie i Kościele.
Przemienienie Pańskie
Kolejnym obrazem wpisującym się doskonale w twórczość Belliniego jest obraz Przemienienie Pańskie malowany temperą na desce 134x68 cm. To obraz, który pochodzi z wczesnych lat, gdy autor nie miał jeszcze skończonych 30 lat i pokazuje w symboliczny sposób jeden z ewangelicznych epizodów z życia Jezusa. Charakterystyczne dla tego obrazu są między innymi widoczne wpływy jakie miał na dzieło Andrea Mantegna, który był nauczycielem Belliniego. Przez pewien czas dzieło było nawet błędnie przypisywane właśnie wspominanemu tutaj nauczycielowi Belliniego. Obraz wyraźnie przesiąknięty jest wpływami i widać, że styl autora nie jest jeszcze do końca wypracowany. To co niezwykle charakterystyczne dla tego dzieła to fakt, że autor w skuteczny sposób spłyca, skraca dystans jeśli chodzi o doniosłość opisywanego wydarzenia, czego symbolem ma być nawet ukazanie Góry Tabor jako niewielkiego wzniesienia, pagórku, na którym wydarzenia miały miejsce. W ten sposób faktycznie autor buduje dystans między odbiorcom a tym co na obrazie jest przedstawione.
Święty Hieronim czyta
Wśród licznych dzieł religijnych znajduje się kilka poświęconych świętemu Hieronimowi jak między innymi obraz święty Hieronim czyta. To jedno z tych dzieł, które można obecnie nabyć w formie reprodukcji, a które zaliczane jest do dojrzałego okresu twórczości Belliniego, gdzie już doskonale widać wyraźnie jego charakterystyczny styl. Obraz pochodzi z 1505 roku, gdzie jak podkreślają badacze na obrazy Belliniego swój wpływ ma już Giorgione. Wyraża się to między innymi w ujednoliconym i bardziej stopionym tle niż to było we wcześniejszych obrazach tego autora. Święty Hieronim ukazany jest na obrazie jako pustelnik, który czyta pismo święte, co ma wskazywać na niego jako na autora Wulgaty. W tle znajdują się krajobrazy, które w pewien sposób mają symbolizować zrujnowany Rzym. Niektórzy badacze zauważają, że obraz mógł być kończony przez jednego z uczniów Belliniego, nie koniecznie przez niego samego.
Ukrzyżowanie Chrystusa
Ukrzyżowanie Chrystusa to kolejny obraz wpisujący się we wczesny okres twórczości Belliniego, gdzie nadal widoczny jest wpływ jaki miał na niego Mantegna. Obraz w rozmiarze 55x30 cm obecnie chętnie wybierany również jako reprodukcja przedstawia ukrzyżowanego Chrystusa, co bardzo charakterystyczne portretowanego z wyjątkowo bladą skórą na tle szerokiego krajobrazu, na tle ciemnego nieba widzimy cherubiny, które opłakują śmierć Jezusa, przy krzyżu stoi Maryja i św. Jan. Tło zaprezentowane jest w bardzo charakterystyczny sposób z dużą ilością szczegółów co było również charakterystyczne dla ojca autora. Tym samym obraz, który pochodzi z początków twórczości wyraźnie świadczy o tym, że autor nie miał jeszcze wypracowanych własnych wzorców, według których pracował.
